O. Henry tên thật là William Sidney Porter (1862-1910). Ông là một nhà văn viết truyện ngắn nổi tiếng của Hoa Kỳ. Chỉ trong vòng 10 năm (1898-1908), O. Henry đã sáng tác hơn 300 truyện ngắn. Một trong những truyện ngắn nổi tiếng của O. Henry là The Gifts of Magi (1906) được dịch ra tiếng Việt với tựa đề là Món Quà Giáng Sinh.
Truyện kể rằng có một cặp vợ chồng trẻ nọ rất nghèo, sống trong thời đại mà kinh tế khó khăn không khác hoàn cảnh xã hội của chúng ta hiện nay. Người chồng đi làm cho một chỗ nọ với đồng lương ít ỏi, còn người vợ thì không có việc làm. Cả hai sống trong một căn phòng nhỏ với tiền thuê là 8 đô-la một tuần.
Dù nghèo nhưng hai vợ chồng rất yêu thương nhau. Gần đến ngày Giáng Sinh, suốt nhiều tháng trường, người vợ không biết làm gì có tiền để mua cho người chồng yêu quý của mình một món quà. Mỗi lần đi chợ, người vợ phải cố gắng kỳ kèo trả giá với những người bán hàng để có thể tiết kiệm một hai xu. Mặc dù hơi xấu hổ vì phải trả giá từng xu nhưng người vợ không ngại. Sau nhiều tháng kiên trì như vậy, cô để dành được 1 đô-la và 87 xu. Tuy nhiên, số tiền ấy quá nhỏ không đủ để người vợ mua được một món quà đáng giá cho chồng.
Người chồng cũng vậy. Anh rất yêu thương vợ. Anh cảm thông với nỗi buồn của vợ vì không có việc làm, phải thui thủi sống ở nhà một mình. Anh thương vợ vì nàng chấp nhận chia sẻ cuộc sống cực khổ với anh. Trong hoàn cảnh khó khăn, anh không thể kiếm được việc làm tốt hơn để lo cho gia đình. Gần đến ngày Giáng Sinh người chồng muốn vợ có được niềm vui. Anh dự định mua cho cô một món quà đặc biệt nhưng vẫn không biết làm gì có tiền để mua được món quà đó.
Trong gia đình chỉ còn hai vật giá trị mà cả hai vợ chồng rất hãnh diện. Vật thứ nhất đó là chiếc đồng hồ bỏ túi bằng vàng. Ðây là vật gia bảo đã truyền qua nhiều thế hệ của gia đình bên chồng. Tuy nhiên, đã lâu người chồng không đeo chiếc đồng hồ này vì sợi dây chuyền để gắn đồng hồ vào thắt lưng không còn. Có lẽ hai vợ chồng đã bán sợi dây đó để có phương tiện sinh sống trong lúc khó khăn. Ðiều thứ hai mà hai vợ chồng rất hãnh diện đó là mái tóc của người vợ. Người vợ có mái tóc rất đẹp, mà họ cho rằng, Nữ hoàng Sheba ngày xưa, cũng phải ganh tị.
Ngày mai là lễ Giáng Sinh. Người vợ biết rằng không thể chần chờ được nữa; nàng phải mua quà cho chồng hôm nay. Nàng muốn trao món quà ấy cho chồng trong đêm Giáng Sinh. Sau nhiều tháng suy nghĩ, nàng dự định mua cho chồng một sợi dây đồng hồ bằng bạch kim để gắn vào chiếc đồng hồ của chồng. Tuy nhiên,1 đô-la 87 xu không mua được điều nàng mong ước. Suy nghĩ đắn đo cuối cùng người vợ quyết định bán mái tóc xinh đẹp của mình. Cô đến tiệm làm tóc giả, hỏi họ có muốn mua mái tóc của cô hay không. Người chủ tiệm trả giá 20 đô-la. Cô đồng ý bán ngay lập tức. Khi mái tóc dài rơi xuống, nhìn trong gương cô vợ trẻ thấy mình giống như những cô gái trong hý viện.
Nhận tiền của người chủ tiệm, người vợ vội vàng chạy đến vài tiệm kim hoàn trong thành phố. Cuối cùng, cô tìm được một chỗ có bán một sợi dây đồng hồ bằng bạch kim. Sợi dây vừa sang trọng, vừa thanh nhã, và thật tuyệt vời như được làm riêng cho chiếc đồng hồ của chồng cô, và cũng phù hợp với nhân cách của anh. Họ bán cho cô với giá 21 đô-la. Cô mua không chút ngần ngại. Người vợ trở về với 87 xu và món quà trong túi. Cô dọn bàn, chuẩn bị bữa ăn tối trong đêm Giáng Sinh. Cô nôn nả và hồi hộp chờ chồng trở về.
Chồng cô không bao giờ về trễ. Ðúng 7 giờ, người chồng về nhà. Mở cửa bước vào, thấy vợ với mái tóc cắt ngắn, anh nhìn chăm chăm không nói một lời. Cái nhìn của người chồng rất lạ làm người vợ lo lắng. Cái nhìn đó không phải giận giữ, không phải ngỡ ngàng, không phải từ chối, cũng không phải kinh hoàng như những điều cô dự đoán.
Người vợ đến bên chồng nói: “Anh! Ðừng nhìn em như vậy. Ðêm nay là đêm Giáng Sinh. Hãy vui đi anh. Hãy chúc mừng Giáng Sinh. Em không muốn dự Giáng Sinh mà không có quà cho anh nên em đã bán mái tóc để mua quà cho anh. Tóc em mọc mau lắm! Nó sẽ dài trở lại thôi!”
Người chồng hỏi lại cách thửng thờ, như chưa nhận ra sự thật: “Em cắt tóc?” Người vợ trả lời: “Phải em đã cắt và bán rồi. Anh không yêu em sao? Em vẫn là vợ của anh, chỉ khác là không có mái tóc dài mà thôi.”
Người chồng nhìn quanh căn phòng và lại hỏi: “Tóc em không còn nữa?” Người vợ trả lời: “Phải em đã cắt tóc và bán rồi. Anh ơi! Có lẽ người ta đã đếm từng sợi tóc của em nhưng không ai đếm được tình yêu của em dành cho anh.”
Người chồng ôm vợ và nói: “Em ơi! Ðừng hiểu lầm! Ðừng nghĩ rằng anh không yêu em vì chuyện tóc dài hay tóc ngắn. Anh có quà cho em đây. Em mở quà ra thì em sẽ hiểu vì sao anh sửng sờ.”
Người chồng rút trong túi ra một gói nhỏ và trao cho vợ. Trong gói quà đó là một bộ chiếc lược bằng đồi mồi cẩn ngọc rất đẹp. Ðây là những chiếc lược mà cô vợ đã ngắm cách thèm thuồng mỗi khi hai vợ chồng đi ngang Broadway. Những chiếc lược này rất đắt tiền. Người vợ không bao giờ nghĩ rằng nàng sẽ có được.
Cô vợ ôm mấy chiếc lược vào ngực với ánh mắt sung sướng và nói với chồng: “Anh ơi! Tóc em sẽ mọc lại rất nhanh!” Và cô nói tiếp: “Anh hãy xem quà em mua cho anh đây!” Cô rút trong túi ra một sợi dây chuyền sáng lấp lánh, như niềm vui đang rạng rỡ trong mắt của cô. Cô nói với chồng: “Ðồng hồ của anh đâu để em gắn vào cho! Bây giờ mỗi ngày anh phải xem giờ cả trăm lần nghe không.”
Người chồng ôn tồn trả lời. “Em ơi! Hãy để mấy món quà Giáng Sinh qua một bên và giữ chúng một thời gian. Mấy món quà ấy thật tuyệt nhưng mình không dùng được bây giờ. Anh đã bán chiếc đồng hồ để mua quà cho em. Bây giờ mình lo ăn tối đi em.”
Trong đoạn kết của câu chuyện, O. Henry viết: “Những nhà thông thái, như các bạn biết, là những người khôn ngoan – khôn ngoan tuyệt vời. Họ là những người đã mang quà đến cho Hài Nhi đang nằm trong máng cỏ. Họ đã phát minh ra nghệ thuật tặng quà Giáng Sinh. Là những người khôn ngoan, không cần phải nghi ngờ gì, những món quà của họ cũng là những vật khôn ngoan, có thể mang vinh dự trao đổi trong trường hợp trùng lặp. Và trong câu chuyện này, tôi lại so sánh cách khập khiểng với hai người trẻ tuổi khờ khạo đang sống trong một căn phố trong một thời đại khác, là những người đã hy sinh cho nhau một cách thiếu khôn ngoan bằng những tài sản quý giá nhất trong gia đình của họ. Tuy nhiên, lời cuối cùng dành cho những người khôn ngoan ngày nay: Hãy hiểu rõ rằng trong số những người tặng quà, họ là hai người khôn ngoan nhất; và trong những người nhận quà, họ cũng là những người khôn ngoan nhất. Dù cho ở đâu, họ cũng là những người khôn ngoan nhất. Họ là những nhà thông thái.”
Trong đoạn kết của câu chuyện, O. Henry lý giải vì sao ông đặt tên cho câu chuyện là The Gifts of Magi — Món Quà của Những Nhà Thông Thái. O. Henry nhắc lại cho đọc giả biết những nhà thông thái là ai. Họ là những học giả đã đến tôn thờ và tặng quà cho Chúa Giê-xu khi Ngài chào đời.
O. Henry lấy nguồn cảm hứng để viết truyện ngắn này từ Phúc Âm Ma-thi-ơ 2:1-12. Theo Thánh Kinh, các nhà thông thái đã tặng cho Chúa Giê-xu ba món quà là vàng, nhũ hương và một dược. Vàng biểu tượng cho sự giàu sang và vương quyền. Món quà này hàm ý Chúa Giê-xu là Vua của những người đầu phục Ngài. Nhũ hương là một loại hương liệu thường được dùng trong các nghi lễ tôn giáo, đặc biệt trong lúc cầu nguyện. Món quà này ám chỉ Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ, là Ðấng Trung Gian trình dâng lời cầu nguyện của loài người cho Ðức Chúa Trời. Một dược là một loại dầu thường được dùng để tẩm xác chết. Món quà này như là một lời tiên tri báo trước về sự hy sinh của Chúa Giê-xu cho nhân thế. Món quà của các nhà thông thái bày tỏ tinh thần đầu phục, sự tôn kính và tình yêu mà họ dành cho Hài Nhi Giê-xu.
O. Henry cho rằng cặp vợ chồng trẻ trong câu chuyện của ông là những nhà thông thái. O. Henry gọi họ là những người tặng quà khôn ngoan nhất. Chúng ta không biết cặp vợ chồng trẻ này có phải là hai người tặng quà khôn ngoan nhất hay không, nhưng chúng ta phải nhìn nhận rằng họ rất khôn ngoan.
Trước hết, họ khôn ngoan vì sự nghèo khổ không làm thay đổi tình yêu của họ. Kế đến, họ khôn ngoan vì món quà của họ bày tỏ sự quan tâm của họ dành cho nhau. Họ hiểu rõ nỗi khát khao của người mình yêu và tìm cách thỏa mãn mơ ước ấy. Thêm vào đó, họ là những người rất khôn ngoan vì món quà của họ chứa chan tình yêu sâu đậm. Hơn thế nữa họ biết hy sinh cho tình yêu. Họ đã tặng cho người mình yêu điều mà họ trân quý nhất.
Trong câu chuyện, O. Henry cho rằng những nhà thông thái là những người đã phát minh ra truyền thống tặng quà giáng sinh. Nhận xét này của ông có lẽ không hoàn toàn đúng. Hàng ngàn năm trước khi các nhà thông thái mang quà đến tặng cho Hài Nhi Giê-xu, Ðức Chúa Trời đã chuẩn bị một món quà cho nhân loại. Như hai người trẻ trong câu chuyện này, món quà mà Ðức Chúa Trời tặng cho nhân loại xuất phát từ tình yêu. Ngài quan tâm đến những khổ đau của con người. Ngài hy sinh, ban chính Con Một yêu quý của Ngài là Chúa Giê-xu làm Ðấng Cứu Tinh cho cả nhân loại. Thánh Kinh cho biết: “Vì Ðức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con Một của Ngài. Hầu cho hễ ai tin con ấy thì không bị hư mất mà được sự sống đời đời”(Giăng 3:16).
Có một điều khác mà O. Henry không nói rõ trong truyện ngắn của ông đó là các nhà thông thái là những người khôn ngoan. Họ không chỉ khôn ngoan về mặc tri thức, nhưng họ khôn ngoan vì họ biết tìm đến tôn thờ Chúa. Ðối với nhiều người, việc vượt hàng ngàn dặm đường để tìm thờ Chúa là việc khờ dại. Tuy nhiên, các nhà thông thái này biết họ đang làm điều gì và vì sao họ đã tìm đến Chúa.
Chúa Giê-xu là Ðức Chúa Trời trở thành người. Ngài là Ðấng Cứu Tinh cho nhân thế, là Ðấng xứng đáng cho họ bỏ công sức tìm kiếm Ngài và tôn thờ Ngài. Các nhà thông thái là những người khôn ngoan. Họ đến với Chúa bằng tri thức, họ nghĩ rằng Chúa là một vua với uy quyền tể trị; nhưng sau khi gặp Ngài, họ khám phá ra một điều cao quý hơn: Chúa chinh phục nhân thế bằng tình yêu. Sau khi gặp Chúa họ nhận biết rằng tình yêu cao hơn vật chất, cao hơn vương quyền và cao hơn cả trí thức mà họ hằng trân quý.
O. Henry cũng gọi cặp vợ chồng trẻ trong câu chuyện này là những những nhận quà khôn ngoan nhất. Có người nhận quà vì giá trị của món quà. Có người thích nhận quà vì công dụng của nó. Có người nhận quà vì quý mến tình cảm, tấm lòng của người trao tặng. Bên cạnh những điều đó, cặp vợ chồng trẻ này khám phá ra một điều quan trọng đó là món quà giá trị nhất là những giây phút tâm giao mà họ có bên nhau.
Ðức Chúa Trời là Ðấng khôn ngoan. Ngài gói trọn tất cả những điều đó trong món quà mà Ngài dành cho nhân loại. Bạn có muốn, giống như cặp vợ chồng trẻ này, trở thành một trong những người nhận quà khôn ngoan nhất không? Hãy tiếp nhận Hài Nhi Giê-xu. Ðó là món quà tuyệt vời mà Ðức Chúa Trời đã dành cho bạn. Ðến với Chúa Giê-xu, bạn không chỉ nhận được sự cứu chuộc vĩnh cữu, giá trị vô biên, nhưng bạn còn nhận được mối tương giao sâu xa và tình yêu vô bờ mà Ðức Chúa Trời đang dành cho bạn.
Phước Nguyên
Thư Viện Tin Lành