CÁC BẢN DỊCH KINH THÁNH

BẢN DỊCH KINH THÁNH PHỔ BIẾN NHẤT

MS Lê Minh Đạt

http://www.christianitytoday.com/gleanings/2014/march/most-popular-and-fastest-growing-bib le-translation-niv-kjv.html?utm_source=connection-html&utm_medium=Newsletter&utm_t erm=4434432&utm_content=256353782&utm_campaign=2013

Ngày 13/3/2014, Tạp chí Cơ Đốc Giáo Ngày Nay (Christianity Today) có bài tổng hợp những so sánh giữa các bản dịch Kinh Thánh tiếng Anh. Kết quả cho thấy, khi người Mỹ đọc Kinh Thánh, thì 55% chọn bản King James Version (KJV), so với 19% chọn bản dịch New International Version (NIV). Phần trăm chọn các bản dịch khác, như New Revised Standard Version, New America Version, The Living Bible, không vượt mức một chữ số.

“Bản dịch Kinh Thánh phổ biến nhất và tăng trưởng nhanh nhất không phải là bản dịch bạn tưởng” là tiêu đề cho bài báo nói trên.

Bản NIV được phổ biến từ những năm 1970s, đến nay đã bốn thập kỷ. Do quảng cáo rầm rộ, nhiều người cứ ngỡ rằng bản NIV là bản tốt nhất, dễ đọc nhất vì có văn phong hiện đại. Người ta nghĩ rằng bản KJV có văn phong “cổ, lạc hậu, khó hiểu” đã không còn được yêu mến. Thế nhưng nghiên cứu mới nhất lại cho thấy bản KJV mới là bản dịch được nhiều người chọn nhất.

Quay về lịch sử một chút. Năm 1603, James lên ngôi vua của Đế quốc Anh. Trước đó, có sự xung khắc kịch liệt giữa phe Thanh Giáo và phe Trưởng Lão. Mỗi phe diễn giải Kinh Thánh theo khuynh hướng thần học của mình. Sau một hội nghị căng thẳng, đức vua James ra lệnh phải có một bản dịch Kinh Thánh mới. Vua James sắc phong 50 học giả xuất sắc nhất nước Anh để tiến hành dịch. Tiểu chuẩn khắc khe cho việc dịch thuật là “chính xác, và đúng với nguyên nghĩa.” Lời dụ của đức vua James, “No bishop, no King” (không cần nghe theo giám mục, không cần nghe theo đức vua) làm cho những dịch giả hiểu rằng, bản dịch không cần phải theo quan điểm thần học, và cũng không cần phải e dè áp lực của triều đình. Chỉ cần theo đúng nguyên nghĩa của Kinh Thánh. Ngày nay bản KJV được xem là đúng với nguyên nghĩa nhất, dù rằng con người ở thế kỷ 21 có thể chê văn phong tiếng Anh của 4 thế kỷ trước. Xin mở ngoặc một chút. Nếu so với thời điểm một tác phẩm ra đời, cho đến nay, bản KJV vẫn được xem là có văn phong đẹp nhất trong lịch sử tiếng Anh.

Theo một thống kê chưa đầy đủ mà mình thu thập, có 143 bản dịch Kinh Thánh ra tiếng Anh, bán phần hoặc toàn phần. Mỗi lần có một bản dịch mới, những ngôn từ quảng cáo khiến cho dư luận tưởng rằng bản ấy mới là hoàn hảo, mới là “đúng với nguyên bản”. Nhiều người trở ra dè bỉu những bản dịch cũ hơn.

Có một nhận định mà giới học giả đã lưu ý: kể từ khi có phong trào Ngũ tuần – Ân tứ, các bản dịch Kinh Thánh hiện đại đã phải dùng “từ ngữ” khéo léo để không phật lòng những người theo phong trào ấy. Kết quả, những bản dịch càng hiện đại thì càng xa rời ý nghĩa nguyên thủy của Kinh Thánh. Một đặc điểm khác nữa: những bản dịch hiện đại đã được dịch qua lăng kính (và cách hiểu) thần học của dịch giả. Vì thế, người đọc đã ít nhiều bị ảnh hưởng bởi nhãn quan và nhận thức của dịch giả.

Bản dịch tiếng Việt năm 1926, do nhà văn Phan Khôi đóng góp phần lớn vào quá trình dịch thuật và sửa văn, nên bản dịch này thường được gọi là bản Phan Khôi. Nhà văn xuất sắc Phan Khôi không phải là một Cơ đốc nhân. Nhưng Phan Khôi là một tượng đài văn học của Việt Nam vào thời ấy. Ông còn là một nhà bác học làu thông văn hóa Đông phương và Tây phương. Khi bản dịch 1926 xuất hiện, giới văn học thời bấy giờ dù không tin Chúa cũng phải ngưỡng mộ cái đẹp của “văn Phan Khôi” trong Kinh Thánh. Chúa đã dùng một người chưa tin Chúa như cụ Phan Khôi để giảm thiểu những thiên kiến thần học của dịch giả vốn có thể làm sai lệch ý nghĩa của Kinh Thánh. Có những khi đang đọc Kinh Thánh, mình phải dừng lại một chút cho da gà lặng đi, vì bị bắt phục bởi sự thần hựu của Đức Chúa Trời. Ngài đã dùng một công cụ tốt nhất để đem Lời của Ngài đến cho dân tộc tôi.

Mỗi khi nghe ai đó dè bỉu, chê bai từ ngữ và văn phong của bản dịch 1926, mình chỉ cười thầm trong bụng. Họ không giỏi tiếng Việt như Phan Khôi giỏi tiếng Việt. Họ chưa hiểu cái hay, cái thâm thúy của ngôn từ thì đã cao giọng chê bản văn ấy. Liệu đó có phải là gà mái chê chim ưng?

Bạn nghĩ gì về các bản dịch Kinh Thánh tiếng Việt?

Trước khi trả lời, bạn hãy lưu ý các điểm sau:

–      Không có bản dịch nào là hoàn hảo.

–      Mỗi bản dịch đáp ứng cho một thành phần độc giả (do đặc thù về thị hiếu và trình độ nhận thức và cảm thụ).

–      Nếu bạn cho rằng một bản dịch nào đó vì có văn phong và từ ngữ phù hợp với thời hiện đại nên nó đáng được cổ vũ, thì hãy nghĩ thêm rằng, vài mươi năm nữa, những từ ngữ và văn phong ấy rồi cũng sẽ trở thành lạc hậu. Và lúc đó bạn sẽ lại “thấy trăng quên đèn.”?

LMĐ.